دکتر حسن سبحانی: قاعده این است که وقتی دولت خواهان تصویب موضوعی در مجلس است، برای آن موضوع مبادرت به تهیه لایحه می‌کند و مطابق اصل 74 قانون اساسی، پس از تصویب هیات وزیران آن را به مجلس می‌فرستد.

مجلس هم پس از طی مراحل قانونی، مصوبه نهایی‌شده خود را در آن‌خصوص (مصوبه وقتی نهایی می‌شود که عدم مغایرت آن با شرع و قانون اساسی را شورای نگهبان تایید کند) ابلاغ و هر چند وقت یکبار آن را همراه با سایر قوانین چاپ و منشتر می‌کند. البته دولت‌ها هم بعضا برخی از قوانین را به‌چاپ می‌رسانند؛ ضمن اینکه روزنامه رسمی کشور هم موظف به انتشار آنهاست.

رعایت این قاعده در خصوص لایحه و قانون بودجه کل کشور تا حدودی متفاوت بوده است، بدین معنی که مجلس در ادوار مختلف پس از طی مراحل رسیدگی و تایید مصوبات خویش بر بودجه، مصوبات مربوط به ماده واحده‌ و تبصره‌ها را چاپ می‌کرد و نام آن را قانون بودجه می‌گذاشت و تغییرات در اعداد و ارقام لایحه بودجه را طی نامه‌ای به دولت‌ها ابلاغ می‌کرد و آنها خودشان پس از اعمال اصلاحات مصوب،

کتاب قانون بودجه را به‌همراه جداول و ارقام و تفاصیل و اعتبارات جاری و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای، ملی و استانی و همچنین اعتبارات متفرقه و بودجه شرکت‌های دولتی و بانک‌ها و ... چاپ و منتشر می‌کردند. به‌عبارت دیگر بخش کمی از قانون بودجه را مجلس منتشر می‌کرد اما تمام آنچه قانون خوانده می‌شود و معمولا 5 تا 6 جلد می‌شود را دولت منتشر می‌نمود.

شاید این عرف شده بود که بخشی از کار مجلس را در این خصوص دولت برعهده بگیرد و آنقدر معمولی شده بود که شاید کمتر کسی فکر می‌کرد که وظیفه یادداشت مصوبات و تغییرات در لایحه بودجه لزوما و انحصارا به‌عهده دولت نیست. البته دولت‌ها و سازمان برنامه و بودجه هم به نیابت از آنها، به‌هر دلیلی، این مهم را با طیب خاطر انجام می‌دادند. این مراحل معمولا تا تیرماه هر سال به‌پایان می‌رسید و بعد از آن، کتاب چندجلدی بودجه در اختیار مسئولین و محققان برای بهره‌برداری و تحقیق و پژوهش قرار می‌گرفت.

رعایت الگوی فوق‌الاشاره در سال 1389 مطابق عرف صورت نپذیرفته است و در نتیجه آنچه باید به‌صورت یک‌مجموعه منسجم در اختیار علاقه‌مندان و پژوهشگران قرار گیرد، تاکنون به چاپ نرسیده است. بدیهی است این مسئله، کاستی مهمی در مسائل مالی کشور و روابطی است که منطقا در یک جامعه مسئول به‌لحاظ قانونی، برعهده مقامات ذیربط است.

در‌دسترس‌عموم‌‌نبودن قانون بودجه سال 1389 می‌تواند منشأ سوءرفتار و نادرست گویی طی بیانات و عدم امکان بررسی‌های پژوهشی برای محققان و کارشناسان کشور باشد و از همه مهم‌تر، به‌منزله جواز عدم رعایت قانون هم تلقی شود زیرا به‌موجب قانون مدنی ایران، قوانین باید منتشر شوند و این انتشار قطعا باید پاره‌پاره و قطعه‌قطعه نباشد تا بدان‌وسیله، مردم بر آنها وقوف داشته باشند و انتظار رعایت قانون از ناحیه آنها منطقا تمهید شرایط و مقدمات شده باشد.

بدیهی است در غیر این‌صورت و در فقدان یا دردسترس‌ عموم‌نبودن قانون - چون معیار و محکی در اختیار نیست - استناد به آمار و ارقام هم یا غیرممکن می‌شود یا اگر مقام و مسئولی مدعی شد که ارقام چنین است، برای شنوندگان کلام او، ابزار سنجشی وجود ندارد تا بتوانند آن را ارزیابی کنند.

بدیهی است تبعات و پیامدهای عدم انتشار قانون از اینها که آمد بسیار فراتر است و لذا به‌نظر می‌رسد مجلس شورای اسلامی باید این عرف ناصحیح را اصلاح نموده و خود رأسا و همان‌طور که درخصوص سایر قوانین اقدام می‌کند تمامی متن قانون بودجه کل کشور (و نه آنچه به ماده واحده و تبصره‌ها یا بندها برمی‌گردد) را منتشر و در اختیار عموم (با واسطه روزنامه رسمی کشور) قرار دهد تا چنین نباشد که در دوران معروف به امکان انتشار آنی اطلاعات،

ملت از یکی از اصلی‌ترین قوانین مؤثر در زندگی و اقتصاد خویش بی‌خبر باشد و دیوان محاسبات کشور هم که بعدا باید تفریغ بودجه را برمبنای قانون بودجه تهیه نماید، اصولا فاقد معیار قابل وفاق و بدون خدشه باشد و قبح عدم رسیدگی به نحوه هزینه‌شدن بیت‌المال هم به تدریج از بین برود.

کد خبر 118916

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار سیاست داخلی

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز